Prawa autorskie projektantów do zrealizowanych obiektów w praktyce

Wstęp
W świadomości społecznej prawa autorskie osobiste i majątkowe w dziedzinie muzyki, filmów czy książek są ogólnie znane i respektowane. Jeszcze niedawno było zupełnie inaczej, ale procesy sądowe i kary finansowe odstraszyły amatorów cudzej własności intelektualnej.
Niestety zupełnie inne „dzikie zwyczaje” panują w przestrzeganiu praw autorskich architektów i projektantów, które są notorycznie deptane, lekceważone i łamane i jest na to pełne przyzwolenie społeczne. Dzieje się tak, mimo takiej samej ochronie jak innych działalności twórczych zapisanej w ustawie o prawie autorskich i prawach pokrewnych. Art.1. pn.2.
Dobre praktyki, poszanowanie praw autorskich architektów i projektantów są rzadkością.
Środowisko architektów i projektantów jest zatomizowane i nie ma siły przebicia, nie stoją też za nimi, wielkie koncerny czy lobbyści.

O pomoc w przystępnym wyjaśnieniu praw autorskich przysługujących architektom i projektantom zwróciliśmy się do Pani Profesor dr hab. Ewy Ferenc-Szydełko, wybitnej specjalistki w zakresie prawa własności intelektualnej, autorki Komentarzy na temat Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Efektem tego jest ten artykuł w czasopiśmie Architektura & Busines, który mamy nadzieję pokaże przede wszystkim architektom i
projektantom jakie mają prawa i jak mogą z nich korzystać.

Nierespektowanie praw autorskich architektów i projektantów, wymuszanie przez inwestorów niekorzystnych zapisów w umowach jest codziennością. Na porządku dziennym jest też „zapominanie” przez inwestorów i dziennikarzy, kto jest autorem projektu zrealizowanego budynku.
W publikacjach, artykułach, reklamach, filmach notorycznie pomijane są nazwiska architektów, projektantów.
Jeśli projektant upomina się o swoje prawa to pojawiają się niewybredne epitety o wybujałym ego, pogróżki o wystąpieniu z pozwem cywilnym o nękanie, nazywanie architekta podwykonawcą inwestora, zrównanie jego pracy z parkieciarzem itd.

Należy podkreślić, że ochronie prawa autorskiego podlegają zarówno projekty architektoniczne nowych budynków, które zostały zapisane literalnie w ustawie jak i przebudów (komentarz Rafał Golat - projekt przebudowy jako odrębny utwór)oraz projekty wnętrz, małej architektury i ogrodów ponieważ ustawodawca zostawił katalog otwarty, jeśli spełniają przesłanki utworu (komentarz Utwór architektoniczny , prawo autorskie i prawa pokrewne red. Barta 2017 wyd. 4 ; komentarz Pr Aut red. Ferenc- Szydełko 2016, wyd. 3 XVII Utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne).

Trzeba wyjaśnić, że jest pełen bałagan w nazewnictwie, który zaciemnia meritum sprawy.
Jeśli za Kacprem Janem Pióreckim (prawa autorskie uczestników procesu inwestycyjno-budowalnego – prace z prawa własnoś ci intelektualnej rok 2011, 112 ISSN 0137-236X)
uporządkujemy nazewnictwo to słowo „projekt” oznacza właśnie utwór architektoniczny rozumiany jako niematerialna wizja projektanta, która może przejawiać się na różnych nośnikach czy egzemplarzach projektu, a egzemplarzami projektu są m.in.
a) dokumentacja projektowa, którą jest projekt koncepcyjny, projekt budowlany, projekt architektoniczno-budowlany, projekt wykonawczy
b) makieta
c) wizualizacje
d) zrealizowany obiekt
To właśnie przy korzystaniu ze zrealizowanego obiektu – najlepszego i najpełniejszego egzemplarza projektu dochodzi najczęściej do łamania praw autorskich osobistych i majątkowych architektów i projektantów.

Nagroda TOP BUILDER 2021 za projekt przebudowy, rozbudowy i adaptacji  na pensjonat  oraz projekt wnętrz "Pałac Warlity" 

prezentacja naszej pracowni

Miło nam poinformować, że zostaliśmy ambasadorami firmy Geberit